|
12 SIRA NO' LU MUHASEBE SİSTEMİ UYGULAMA GENEL TEBLİĞİ
|
Resmi Gazete No |
25453 |
Resmi Gazete Tarihi |
05/05/2004 |
Kapsam |
|
Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun(1) 175 ve Mükerrer 257 nci maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak yayımlanan 1 sıra numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği ile bu Tebliğ ekinde yer alan Muhasebe Usul ve Esasları, 01.01.1994 tarihinden itibaren zorunlu olarak uygulanmak üzere, 26.12.1992 tarihli ve 21447 mükerrer sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. Vergi Usul Kanununda değişiklik yapan 5024 sayılı Kanunun(2)
amacı; mali tabloların enflasyonun etkisinden arındırılması ve böylece
vergileme üzerindeki enflasyondan kaynaklanan olumsuzlukların giderilmesidir.
Enflasyon düzeltme işlemi ile ilgili olarak 5024 sayılı Kanun ikili bir
yaklaşım getirmiş ve süreklilik arz eden ve düzeltme işlemine ilişkin ana
esasların belirlendiği hükümler Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci
maddesinde; 31/12/2003 tarihli mali tabloların düzeltme işlemine ilişkin
hükümler ise geçici 25 inci maddesinde yer almaktadır. Geçici 25 inci
maddenin uygulanmasına ilişkin olarak 328 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu
Genel Tebliği(3) yayımlanmıştır.
5024 sayılı Kanunla yapılan bu değişikliklere paralel
olarak tekdüzen hesap planında aşağıdaki düzenlemelerin yapılması gerekli
görülmüştür. A-
VERGİ USUL KANUNUNUN MÜKERRER 298 İNCİ MADDESİ İLE SÜREKLİLİK ARZ EDEN
DÜZELTME İŞLEMİNE İLİŞKİN MUHASEBE HESAPLARI: 1- “ 17-
YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ” hesap grubunda “178- YILLARA
YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI” açılmıştır. 178-
YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI Bu
hesap, “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın borç
kalanının aktarılarak proje bazında açılacak tali hesaplar düzeyinde
izlendiği hesaptır. İşleyişi: “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın
borç kalanı dönem sonlarında söz konusu hesabın alacağına karşılık bu hesabın
borcuna alınarak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul
yapıldığında o projeye ilişkin tutar bu hesaptan “658- Enflasyon Düzeltmesi
Zararları” hesabına aktarılır. 2-
“ 35- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ” hesap grubunda “358-
YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI” açılmıştır. 358-YILLARA
YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI
Bu hesap, “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabı” nın alacak kalanının aktarılarak proje bazında açılacak tali hesaplar
düzeyinde izlendiği hesaptır. İşleyişi: “697- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın
alacak kalanı dönem sonlarında söz konusu hesabın borcuna karşılık bu hesabın
alacağına alınarak geçici kabule kadar bu hesapta bekletilir. Geçici kabul
yapıldığında o projeye ilişkin tutar bu hesaptan “648- Enflasyon Düzeltmesi
Karları” hesabına aktarılır. 3- “50-ÖDENMİŞ SERMAYE” hesap grubunda
enflasyon düzeltmesinin yarattığı farkları izlemek üzere “502- SERMAYE
DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI” hesabı ile “503- SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ
FARKLARI (-)” hesabı açılmıştır. 502-
SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMLU FARKLARI Bu hesap ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucu
ortaya çıkan olumlu farkların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Ödenmiş sermaye tutarının enflasyon düzeltilmesine tabi
tutulması sonucunda ödenmiş sermaye tutarında meydana gelen artışlar bu
hesabın alacağına, “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın borcuna kaydedilir.
İzleyen dönemde enflasyon oranının düşmesi sonucu taşıma işleminden ortaya
çıkan azalışlar bu hesabın borcuna “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın
alacağına kaydedilir. Bu farkların sermayeye eklenmesi durumunda “500- Sermaye
Hesabı” nın alacağına karşılık bu hesap borçlandırılır. 503-
SERMAYE DÜZELTMESİ OLUMSUZ FARKLARI (-)
Bu hesap ödenmiş sermaye tutarının düzeltilmesi sonucu
ortaya çıkan olumsuz farkların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Ödenmiş sermaye tutarının ilk kez enflasyon düzeltilmesine
tabi tutulması sonucu ödenmiş sermaye tutarında azalış meydana gelmesi
durumunda bu hesabın borcuna, “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı” nın alacağına
kaydedilir. İzleyen dönemlerde düzeltme sonucunda ortaya çıkan olumlu farklar
önce bu hesaptaki tutardan mahsup edilir, varsa kalanı “502- Sermaye
Düzeltmesi Olumlu Farklar” hesabına alacak yazılır. 4- “ 64- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE
KARLAR” hesap grubunda “648- ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI” hesabı açılmıştır. 648-
ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI Bu hesap mali tabloların enflasyon düzeltmesinden ortaya
çıkan net olumlu farkların “698- Enflasyon Düzeltme Hesabından” ve yıllara
yaygın inşaat işinde “358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabından” aktarılarak izlendiği hesaptır.
İşleyişi: “698- Enflasyon Düzeltme Hesabından” ve yıllara yaygın
inşaat işinde geçici kabulde “358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabından” bu hesaba aktarılan tutarlar söz konusu hesapların borcuna
karşılık bu hesaba alacak yazılır. 5- “ 65- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE
ZARARLAR (-)” hesap grubunda “658- ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-)” hesabı
açılmıştır. 658-
ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-) Bu hesap mali tabloların enflasyon düzeltmesinden ortaya
çıkan net olumsuz farkların “698- Enflasyon Düzeltme Hesabından” ve yıllara
yaygın inşaat işinde “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabından” aktarılarak izlendiği hesaptır.
İşleyişi: “698- Enflasyon Düzeltme Hesabından” ve yıllara yaygın
inşaat işinde geçici kabulde “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme
Hesabından” bu hesaba aktarılan tutarlar söz konusu hesapların alacağına
karşılık bu hesaba borç yazılır. 6- “69-DÖNEM NET KARI VE ZARARI” hesap grubunda
“697- YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI” ile “698- ENFLASYON
DÜZELTME HESABI” açılmıştır. 697-
YILLARA YAYGIN İNŞAAT ENFLASYON DÜZELTME HESABI Bu hesap yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerine ait
maliyet ve hakedişlere ilişkin enflasyon düzeltmeleri sonucu oluşan farkların
izlendiği hesaptır. İşleyişi: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerine ait maliyetlere
ilişkin enflasyon düzeltmeleri sonucu oluşan artışlar 17 nci gruptaki ilgili
defter-i kebir hesaplarının (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin
yarattığı farklar için açılacak tali hesapların) borcuna karşılık bu hesabın
alacağına kaydedilir. Hakedişlere ilişkin düzeltmeler sonucu oluşan artışlar da
35 inci gruptaki ilgili defter-i kebir hesaplarının (bu hesaplarda enflasyon
düzeltmelerinin yarattığı farklar için açılacak tali hesapların) alacağına
karşılık bu hesabın borcuna kaydedilir.
Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre “178-
Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” veya “358- Yıllara Yaygın
İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” na devredilerek kapatılır. İnşaat ve onarım işlerinde birden fazla proje olması
durumunda bu hesapta her bir proje için bir tali hesap açılarak farklar
projeler itibariyle izlenir. 698-
ENFLASYON DÜZELTME HESABI Bu
hesap parasal olmayan kıymetlerin düzeltilmesi sonucu oluşan farkların
izlendiği hesaptır. İşleyişi: Parasal olmayan bilanço kalemlerinin düzeltilmesi sonucu
oluşan farklar, ilgili varlık ve kaynaklara ilişkin defter-i kebir
hesaplarına (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yarattığı farklar için
açılacak tali hesaplara) karşılık bu hesaba kaydedilir. Parasal olmayan
varlık kalemlerinin enflasyona göre düzeltilmesi sonucu ortaya çıkan artışlar
bu hesabın alacağına, parasal olmayan kaynak kalemlerindeki artışlar ise
borcuna yazılır. Bu hesap, alacak ve borç kalanı vermesi durumuna göre,
“648- Enflasyon Düzeltmesi Karları” veya “658- Enflasyon Düzeltmesi
Zararları” hesabına devredilerek kapatılır.
Bilanço kalemleri yanında gelir tablosunu da düzelten
işletmeler parasal olmayan varlık ve kaynakların düzeltme farklarına ilave
olarak gelir tablosu kalemlerinin düzeltilmesinden ortaya çıkan farkları da
bu hesaba kaydederler. Gelir hesaplarının düzeltilmesinden ortaya çıkan
farklar ilgili gelir hesaplarının (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin
yarattığı farklar için açılacak tali hesapların) alacağına karşılık bu hesaba
borç yazılır. Gider hesaplarının düzeltilmesinden ortaya çıkan farklar da
ilgili gider hesaplarının (bu hesaplarda enflasyon düzeltmelerinin yarattığı
farklar için açılacak tali hesapların) borcuna karşılık bu hesaba alacak
yazılır. Hesabın alacak kalanı “648- Enflasyon Düzeltmesi Karları” hesabına, borç
kalanı ise “658- Enflasyon Düzeltmesi Zararları” hesabına devredilerek
kapatılır. B- VERGİ
USUL KANUNUNUN GEÇİCİ 25 İNCİ MADDESİ KAPSAMINDA DÜZELTME İŞLEMİNE İLİŞKİN
MUHASEBE HESAPLARI: 5024 sayılı Kanunun 5 inci maddesi ile Vergi Usul Kanununa
eklenen geçici 25 inci madde ve bu maddeye ilişkin olarak yayımlanan 328 sıra
numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre 31/12/2003 tarihli bilançonun
enflasyon düzeltmesinde, parasal olmayan kalemlerin düzeltilmesinden ortaya
çıkan düzeltme farkları ve sıfırlanması gereken özkaynak kalemleri “698-
Enflasyon Düzeltme Hesabı” na aktarılır. “698- Enflasyon Düzeltme Hesabı”nın
kalanı gelir yada gider unsuru olarak dikkate alınmayıp “570- Geçmiş Yıllar
Karları” hesabına veya “580- Geçmiş Yıllar Zararları” hesabına aktarılarak
kapatılır. “17- Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri” hesap
grubundaki yıllara yaygın inşaat işlerine ilişkin maliyetlerin ve “35-
Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri” hesap grubundaki hakediş
bedellerinin düzeltmesinden ortaya çıkan farklar, “697- Yıllara Yaygın İnşaat
Enflasyon Düzeltme Hesabında” izlenir. Bu hesap alacak ve borç kalanı vermesi
durumuna göre “178- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” veya
“358- Yıllara Yaygın İnşaat Enflasyon Düzeltme Hesabı” na devredilerek
kapatılır. Tebliğ
olunur.
|