T.C.
MALİYE BAKANLIĞI
Gelirler Genel Müdürlüğü
VERGİ
USUL KANUNU SİRKÜLERİ /4
Konusu : Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması, Yeniden
Değerleme Oranı
Tarihi : 07.04.2004
Sayısı :
VUK-4/2004-2/Enflasyon Düzeltmesi Uygulaması-3
İlgili olduğu maddeler :
Vergi Usul Kanunu Mükerrer Madde 298, Geçici Madde 25, 5024 Sayılı Kanun
Geçici Madde 1
1.Giriş
2004 yılının ilk geçici vergi döneminin sonu
itibarıyla enflasyon düzeltmesi yapmak için gerekli şartların oluşup
oluşmadığı; 31.12.2003 tarihli bilançoların Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci
maddesine göre düzeltilip düzeltilmeyeceği veya 5024 sayılı Kanunun geçici 1
nci maddesi uyarınca düzeltmeye tabi tutmak istemeyen mükelleflerin ne gibi
işlem yapacağı; düzeltmeye ilişkin defter kayıtlarının ne zaman gerçekleştireceği
hususları bu sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.
2. 2004 Yılının İlk Geçici Vergi Döneminde
Vergi Usul Kanununun Mükerrer 298 nci Maddesine Göre Enflasyon Düzeltmesi
Vergi Usul Kanununa 5024 sayılı Kanunla
eklenen mükerrer 298 inci maddenin (A) fıkrasının (1) numaralı bendiyle
enflasyon düzeltmesi yapılmasının gerekli şartları belirlenmiştir. Bu bentte,
geçici vergi uygulamasında kazançları bilanço esasına göre tespit edilen gelir
veya kurumlar vergisi mükelleflerinin fiyat endeksindeki artışın, üçer aylık
dönemlerin son ayı dahil önceki otuz altı ay için % 100’den ve son on iki ay
için % 10’dan fazla olması halinde bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi
tutacakları hükmüne yer verilmiştir.
Buna göre 2004 yılının ilk geçici vergi
döneminde enflasyon düzeltmesi yapılabilmesi için; TEFE’de
· 1/4/2001 – 31/3/2004 döneminde % 100’ün,
· 1/4/2003 – 31/3/2004 döneminde % 10’un,
üzerinde bir artış olması halinde enflasyon
düzeltmesi yapılabilecektir. 3/4/2004 tarihinde Devlet İstatistik Enstitüsü
tarafından Mart 2004 ayına ilişkin açıklanan TEFE 7.862,2 olarak
gerçekleşmiştir. Bu değer 1/4/2003 tarihine göre % 10’un üzerinde bir artışı
göstermediğinden 2004 yılının ilk geçici vergi döneminde enflasyon düzeltmesi
şartlarının gerçekleşmediği anlamına gelmektedir. Bu nedenle 2004 yılının ilk
geçici vergi döneminin sonu itibarıyla Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 nci
maddesine göre enflasyon düzeltmesi yapılmayacaktır.
3. 31.12.2003 Tarihli Bilançonun
Düzeltilmesi
5024 sayılı Kanunun geçici 1 nci maddesinde
yer alan hükme göre, dileyen mükellefler 2004 yılının ilk geçici vergi
döneminde enflasyon düzeltmesi yapmayabilecekler ve söz konusu dönemde beyan
edecekleri geçici vergi matrahlarının tespitinde de enflasyon düzeltmesine
ilişkin hükümler yerine Vergi Usul Kanununun bu Kanunla değiştirilmeden önceki
değerleme hükümleri ile Gelir Vergisi Kanunu ve Kurumlar Vergisi Kanununun bu
Kanunla kaldırılan hükümlerini ve Vergi Usul Kanununun 280 inci maddesinin bu
Kanunla kaldırılan son fıkrasını dikkate alabileceklerdir.
Buna göre dileyen mükellefler, 31.12.2003
tarihli bilançolarını enflasyon düzeltmesine tabi tutmaksızın; 2004 yılının ilk
geçici vergi döneminde beyan edecekleri geçici vergi matrahlarını, 5024 sayılı
Kanunla yapılan değişiklikleri dikkate almadan önceki hükümlere göre
hesaplayabileceklerdir.
Ancak, 31.12.2003 tarihli bilançolar
üzerinde 5024 sayılı Kanunun geçici 25 inci maddesi uyarınca 2004 yılının ilk
geçici vergi dönemine ilişkin beyanname verme süresine kadar enflasyon
düzeltmesi yapılması halinde, 5024 sayılı Kanunun geçici 1 nci maddesinde yer
alan söz konusu hükümden yararlanılamayacaktır. Bunlar için, düzeltme sonucu
oluşan tutarlar 2004 yılına ait ilk geçici vergi döneminin başlangıç değerleri
olarak dikkate alınacak ve 5024 sayılı Kanunla getirilen yeni hükümlere göre
(mükerrer 298 inci maddeye göre yapılacak enflasyon düzeltmesine ilişkin
hükümler hariç olmak üzere) geçici vergi matrahları tespit edilecektir.
4. Vergi Usul Kanununun Geçici 25 inci
Maddesine Göre Yapılacak Olan Enflasyon Düzeltmesinin Kayıt Zamanı
Gelir veya kurumlar vergisi
mükelleflerinden;
- 2004 yılı ilk geçici vergi döneminde
31.12.2003 tarihli bilançolarını düzeltmek isteyenler, ilk geçici vergi
beyannamesinin verilme tarihi olan 10 Mayıs 2004 tarihine kadar,
- İlk geçici vergi döneminde geçici 1 inci
madde hükümlerini dikkate alarak işlem yapmak isteyenler ise 31.12.2003 tarihli
bilançolarının düzeltilmesine ilişkin kayıtlarını 10 Ağustos 2004 (2004 yılının
ikinci geçici vergi döneminin beyanname verme tarihi) tarihine kadar
düzeltme kayıtlarını yapacaklar ve
düzeltmelerin yapıldığı tarih itibarıyla defter kayıtlarına intikal
ettireceklerdir.
5.Özel Hesap Dönemine Sahip Olanlar
Vergi Usul Kanununun 174 üncü maddesinde,
kendisine özel hesap dönemi tayin edilenlerin ticari ve zirai kazançlarının,
hesap dönemlerinin kapandığı takvim yılının kazancı olduğu belirtilmiştir.
Diğer taraftan 5024 sayılı Kanunla Vergi Usul Kanununun geçici 25 inci
maddesinin (k) bendine göre, kendisine özel hesap dönemi tayin edilen mükelleflerde;
· 31/12/2003 tarihli bilanço, 2004 yılı
içinde biten hesap dönemi sonundaki bilançoyu,
· 2003 yılı hesap dönemi, 2004 yılı içinde
biten hesap dönemini,
· 1/1/2004 tarihi 2004 yılı içinde başlayan
hesap döneminin başındaki tarihi
ifade etmektedir. Bu nedenle kendisine özel
hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerin, bu sirkülerle yapılan açıklamaları,
anılan tarihleri göz önünde bulundurarak değerlendirmeleri gerekmektedir.
6. 2004 Yılı İlk Geçici Vergi Döneminde
Uygulanacak Yeniden Değerleme Oranı
5024 sayılı Kanunun geçici 1 inci
maddesinde, dileyen mükelleflerin enflasyon düzeltmesi yapmayacakları
belirtilmiştir. Bu hükme göre, dileyen mükellefler 2004 yılı ilk geçici
vergilendirme dönemine münhasır olarak eski hükümlere göre işlem yapabileceklerdir.
Bu nedenle, 2004 yılı ilk geçici vergi
döneminde eski hükümlere göre işlem yapmak isteyen mükellefler için üç aylık
ilk geçici vergi döneminde uygulanacak yeniden değerleme oranı % 3,4 ( yüzde üç
virgül dört) olarak tespit edilmiştir.